بررسی توسل و طلب شفاعت و یاری از امامان شیعه: در رباعی‏های عارفانه‏ منسوب به ابوسعید ابوالخیر و سیر انتساب آن‏ها

ابوسعید ابوالخیر (357-440ق)، از عارفان شاخص دوران سامانی و غزنوی است که سهمی ویژه در رواج مفاهیم عرفانی در شعر فارسی داشته است. اشعار عرفانی منسوب به او، اغلب در نسخ متأخر جمع‏آوری شده؛ با این حال با تحلیل آن‌ها، می‌توان سیری از چگونگی و محدوده زمانی ورود مفاهیم شیعی به رباعیات عرفانی، ارائه کرد. در این مقاله به روش تحلیلی،‌ مفاهیمی چون: توسل و شفاعت در اندیشه و اشعار مناجاتی و منقبتی ابوسعید بررسی شده و ضمن مقایسه‌ ساختار و مفهوم این اشعار با دیگر نمونه‏های مشابه ادب فارسی، درستی انتساب اشعار و سیر ورود مفاهیم شیعی به رباعی عرفانی تحلیل گردیده است. نتایج نشان می‏دهد، هرچند ریشه‏ هایی مشترک بین عرفان ابوسعید و اندیشه‏ های شیعی وجود دارد، در مقایسه با مجالس بازمانده از شیخ و نوع اشعار و محتوای آن‏ها، مفاهیم شیعی پس از سده هفتم، به رباعی‏ های منسوب راه یافته و در زمانی متأخر به ابوسعید نسبت داده شده است.